معرفی موسسه فرهنگی مطالعاتی صراط مبین

موسسه فرهنگی مطالعاتی" صراط مبین " در سال ۱۳۹۰ توسط عده ای از اساتید برجسته حوزه و دانشگاه و متخصصین امر، با موضوعات دین و نهادهای دینی و فرهنگی و با رویکرد آسیب شناسانه با مجوز رسمی از وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی تأسیس گردید و در فرآیند تبدیل به مرکز پژوهشی با مجوز وزارت علوم، تحقیقات و فناوری قرار دارد.
این موسسه، هدف خود را دفاع از ارزشها و مبانی انقلاب اسلامی و حکومت اسلامی مبتنی بر مردم سالاری دینی قرار داده و در کنار تهیه و تولید کتب، مقالات و پژوهش های علمیِ غنی، استفاده از ابزارهای نوین و موثر در تبیین مفاهیم دین و نهادهای دینی و انقلاب اسلامی را در دستور کار خود قرار داده است.

 

چشم انداز موسسه در سال 1404
در سال 1404 موسسه صراط مبین، مرکزی است دارای اعتبار ملی و مرجع اصلی آسیب شناسی در حوزه فرهنگ، دین و نهادهای دینی در سطح کشور و دارای درجه ی ممتاز پژوهشی از وزارت علوم، تحقیقات و فناوری.

اهداف و پروژه های موسسه
•    آسیب شناسی دینی جامعه(در ابعاد باورها، ارزش ها، نمادها و رفتارها):
حساسیت زا بودن موضوع دین، مقاومت در برابر قبول هر گونه آسیب دینی در کشور از جانب برخی از مسئولان، آمیختگی آن با موضوعات سیاسی، حاکمیت نظرگاه های غربی بر فضای علمی کشور که توان تبیینی کمتری برای موضوعات و دغدغه های دینی دارند از سویی و قصور در بسترسازی برای هدایت تحقیقات علمی مبتنی بر ظرفیت های بومی از سوی دیگر منجر به کاستی های مرتبط با آسیب شناسی دین گردیده است. فلذا یکی از مهم ترین اهمیت تحقیق حاضر، فرمولیزه کردن آسیب شناسی و آسیب زدایی دینی مبتنی بر مصادیق و نمودهای بومی خواهد بود.موسسه صراط مبین با مفروض قرار دادن این نکته که در ذات دین (اسلام) هیچ نقصی و تناقضی وجود ندارد، به آسیب شناسی دینی جامعه ی اسلامی (ایران) می پردازد. آسیب های دین در نگاه کلی به سه بُعد تقسیم می شود:

1-    آسیب های مرتبط به باورداشت ها
2-    آسیب مرتبط با عملکردها
3-    آسیب های مرتبط با نهادهای دینی

البته اینکه چه چیزی به عنوان آسیب شناخته می‌شود؟ در بین چه تیپ های شخصیتی آسیب های دینی رایج است؟ محدوده آن چقدر است؟ عوامل زمینه ساز بروز و ظهور آسیب های دینی چیستند؟ آسیب های دینی و فرهنگ دینی در کدام طبقات گسترش بیشتری دارند؟ آسیب های دینی و فرهنگ دینی در کدام سنین گسترش بیشتری دارند؟ توانایی جامعه و نهادهای متولی امور دینی و فرهنگ دینی برای کنترل و نظارت بر آن ها چقدر است؟ راه های موثر جهت کاهش این آسیب ها کدام است ؟ از جمله سوالاتی هستند که در حوزه آسیب شناسی دین و فرهنگ دینی مورد بررسی قرار می‌گیرند.
وجود آسیب ها در اجزای یک نظام منجر به کاهش کارایی کل نظام شده و آن را به سمت پیدایش بحران معنا و مشروعیت پیش می برد. 
یکی از مهم ترین معضلات اغلب جوامع کنونی، دنیوی شدن، نخواستن دین و فرار از آن به عنوان یکی از موانع اساسی بر سر راه تکامل جوامع انسانی می باشد که باعث پیدایی بحران معنا در بسیاری از جوامع سکولار گردیده است.
 هر چند که این پدیده شوم، تنها، مشکل امروز انسان و جوامع انسانی نبوده و نیست، بلکه سابقه‌ای بس دیرینه دارد به گونه‌ای که همواره به عنوان معضل و مشکل درجه اوّل جوامع دینی مورد بحث و توجّه بوده است. ولی این پدیده با رونق گرفتن عصر تکنولوژی و ارتباطات در کنار مادی شدن، رنگ و بوی خاصی به خود گرفته و منجر به پیدایش "بازار دین" نیز گردیده است که به واسطه آن هر نوع عقیده، فکر، آرمان و ایده‌ای را به راحتی و کمترین زحمت می‌توان شکار نمود، این معضل به عنوان دغدغه اوّل بسیاری از خانواده‌ها، دینداران  و رهبران دینی گردیده است.
با توجه به این که جامعه ایران جامعه ای مبتنی بر آموزه های اسلامی است که اجرای احکام دین مبین اسلام و فرهنگ اسلامی از اهداف هستی شناسانه ی آن می باشد، عدم توجه به اجرای احکام و فرهنگ اسلامی می تواند هم به عنوان یک مشکل فردی و هم یک معضل اجتماعی مطرح شود. بنابراین شناسایی علل و عوامل اساسی آسیب های دینی و فرهنگ دینی و به موازات آن، کنترل آن ها می‌تواند بسیاری از ارزش های ایرانی اسلامی را در جامعه تجدید نموده و جامعه را در مسیر اسلامی شدن هدایت کند. هر چند که هیچ راهکار معجزه آسایی برای ترمیم شکاف های ایجاد شده وجود ندارد ولی مشخصا پژوهش های علمی راهکاربنیاد می تواند در صورت اجرا، تدریجا (اما بنیادین) کارگشا باشند.
•    مسئله شناسی فرهنگی جامعه دینی ایران
چیستی، چرایی و چگونه زندگی کردن از مهم ترین نیازهایی است که تمام فرهنگ ها بدان پاسخ می گویند. فرهنگ ایرانی- اسلامی نیز از این قاعده مستثنی نبوده و در حوزه ی مشخص تمدنی، جوابگوی نیازهای کنشگران خویش بوده است. اما با تغییر و تحولات روی داده در عرصه های مختلف به همراه فروپاشی حریم های جغرافیایی (به واسطه ی ورود و خروج منابع معنایی از طریق رسانه ها) اکنون حریم های فرهنگی و تمدنی پر اهمیت شده اند. 
در نگاه کلی تغییرات ارزشی و نهایتا پیدایش مسائل فرهنگی می توانند از دو منبع 1- داخلی  2- خارجی منبعث باشند. ضعف و ناکارآمدی نخبگان رسمی و غیررسمی فعال در حوزه ی فرهنگ، اتخاذ سیاست های مقطعی و شتابزده، افراط و تفریط در برجسته ساختن عناصر فرهنگی، مصادره ی فرهنگ ایرانی اسلامی به رای شخصی، عدم استفاده ی بهینه از مقتضیات دنیای جدید برای اشاعه و تقویت فرهنگ ملی و ... از جمله منابع تاثیرگذار داخلی بر پیدایی مسئله ی فرهنگی محسوب می شود. 
با شناسایی مسائل فرهنگی کشور علاوه بر این که عکس العمل سریع تری می توان در برابر این مسئله ها داشت، می توان اثربخشی بیشتری نیز مشاهده نمود و همچنین با پیشرفت در شناسایی مسئله ها می توان انتظار داشت که در آینده با نگاهی رو به جلو به سطحی از تجزیه و تحلیل داده ها و اطلاعات رسید که بتوان مسائل فرهنگی را پیش بینی نمود. در این صورت اقدامات نهادهای مسئول از حالت انفعالی و تدافعی خارج شده و حالت فعال و تهاجمی به خود می گیرد که در این صورت نه تنها می توان در مقابل مسائل فرهنگی موضع مناسب گرفت و برنامه مناسبی جهت مقابله با آن ها انجام داد بلکه می توان به مرور زمان فرهنگ خویش را انتقال و ارتقا داد. از این رو خلا طرح مدونی که به شناسایی و اولویت بندی مسائل فرهنگی جامعه بپردازد و  بصورت علمی و فرا رشته ای به تبیین آن ها بپردازد، ما  را بر آن داشت تا یک کار جدی با ویژگی های مذکور را انجام دهند. 
این پژوهش علاوه بر اینکه به لحاظ تئوریک می تواند مصرف علمی و دانشگاهی در راستای تاکید بر بومی سازی علوم انسانی و رقابت با ادبیات نظری رقیب داشته باشد. بیشتر در جهت مهندسی فرهنگی و رفع نقصان های وارده به فرهنگ ایرانی اسلامی می باشد. هدف مذکور با تبیین همه جانبه مسائل و ارائه ی راهکارهای جزئی و عملیاتی به نهادهای متولی میسر خواهد شد.

•  تبیین فقهی–حقوقی و آسیب شناسی مردم سالاری دینی به عنوان مبانی نظری نظام جمهوری اسلامی ایران
مردم سالاری دینی، حکومتی ایدئولوژیک بوده و باید بر اساس آموزه‌های شرعی و الهی، سامان یابد اما متاسفانه از صدر اسلام تا عصر حاضر، تئوری سازی سیاسی در عالم تشیع از سایر شاخه‌های فقه شیعی عقب مانده و بعد از پیروزی شکوهمند انقلاب اسلامی نیز نتوانسته پا به پای انقلاب، رشد کند و خود را با مقتضیات جدید تطبیق دهد. اکنون در دهه چهارم بعد از پیروزی انقلاب، و با عبور از تهدیدهای خارجی و پشت سر گذاشتن دوران تثبیت نظام اسلامی بر مبنای نظریه ولایت فقیه، مهمترین چالش پیش رو، بروز آسیب های درونی است که باعث می شود اسلام و حکومت مردم سالاری دینی از چشم مردم ما و سایر مستضعفان جهان، بیفتد. 
بنابراین لازم است نظام اسلامی، به صورت علمی به بررسی و نقد عملکرد خود بپردازد و لغزشگاه های احتمالی را ترمیم نماید. تلاش ما در این پژوهش بر آن است که صادقانه و دلسوزانه و در حد بضاعت خود، آسیب های اجرایی و نظری مردم سالاری دینی را بررسی نموده و راهکارهای پیشنهادی خود را ارائه نماییم. تا به یاری خدا روز به روز بر مشروعیت الهی و مقبولیت عمومی این نظام، افزوده شود. و با تامین نظر منتقدان دلسوز، ریزش نخبگان به حداقل ممکن برسد. و الگویی کم نقص و جذاب از مردم سالاری دینی، برای مردم جهان ارائه نماییم.
•    جریان شناسی فکری:
منظور از جریان شناسی، شناخت منظومه و گفتمان، چگونگی شکل گیری، معرفی مؤسسان و چهره های علمی و تأثیر گذار در گروه های فکری، فرهنگی، سیاسی و اقتصادی است.
جریان‌شناسی در زمینه‌های مختلف برنامه ریزی، قانون گذاری، امنیتی و ... به کار می‌آید. تصمیم‌سازی درباره هر کدام از جریان‌ها نیاز به شناخت آن‌ها دارد. گسترش، حمایت، هدایت، نظارت، ممنوعیت و هر اقدامی که نسبت به جریان‌های مختلف و در مورد بحث ما جریان‌های فرهنگی بخواهد صورت گیرد، نیازمند شناخت دقیق از آن جریان است چراکه همان طور که در تعریف گفته شد تاثیرگذاری از پایه‌های یک جریان است و هرگونه فعالیت در جهت گسترش و یا محدودسازی یک جریان نیازمند دقت نظر است و در کنار آن شناخت جریان‌های فرهنگی فعال در گذشته که حتی ممکن است امروزه اثری از آن‌ها باقی نمانده باشد، منجر به عبرت آموزی و فهم شرایط خاص نسبت به جریان‌ها می‌گردد که باعث می‌گردد تا در برابر جریان‌های آتی نیز بتوان این آمادگی را حفظ کرد.
با انجام جریان شناسی فکری، فرهنگی و شناخت و تحلیل جریان های فرهنگی و فکری فعال در کشور علاوه بر این که سمت و سوی حرکت این جریان ها مشخص می شود ، نحوه مقابله و برخورد با آن ها نیز به صورت علمی تدوین و تبیین شده و هزینه های برخورد با این جریانات در همه زمینه ها به نحو چشمگیری کاهش می یابد. علاوه بر این موارد چون ابعاد فعالیت های جریان های فکری و فرهنگی به صورت آشکار مشخص شده است ، ابعاد برخورد با آن ها نیز به صورت جزیی تبیین می شود.
ارکان موسسه
ارکان موسسه صراط مبین عبارتند از:
-هیات موسس
-هیات مدیره
-مدیرعامل
-شورای علمی (متشکل از مدیرعامل، ناظر علمی موسسه، مسئول واحد مردم سالاری دینی و حکومت اسلامی و مسئول واحد دین و نهادهای دینی)
-واحد مردم سالاری دینی و حکومت اسلامی      -واحد دین و نهادهای دینی        -واحد اجرایی